یکی از ابزارهایی که در هنگام افزایش سرمایه شرکت‌ها آنها را در اختیار سهامداران فعلی قرار می‌دهند، حق تقدم سهام هستند؛ این ابزار در‌واقع نشان دهنده اولویت سهامداران شرکت نسبت به سایر سرمایه گذاران است. در این مقاله قصد داریم به معرفی حق تقدم سهام . جزییات آن بپردازیم، پس تا پایان مقاله با مدرسه بورس همراه باشید.

حق تقدم سهام چیست؟

هنگامی که شرکت ها اقدام به افزایش سرمایه میکنند؛ طبق قانون تجارت، سهامداران کنونی آنها نسبت به دیگر سرمایه گذاران از اولویت برخوردارند که به این اولویت حق تقدم خرید سهام می‌گویند.
شرکت‌هایی که قصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران داشته باشند، اوراقی را تحت عنوان (حق تقدم خرید سهام) منتشر می‌کنند و سپس با توجه به درصد مالکیت هر یک از سهامداران و نیز درصد افزایش سرمایه، تعداد معینی حق‌ تقدم‌ در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد.
پس از تصمیم‌گیری مجمع در خصوص افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، حق تقدم‌ به پرتفوی (سبد دارایی) سهامداران اضافه خواهد شد.

افراد واجد شرایط برای دریافت حق تقدم‌ها

در‌حقیقت افرادی که در هنگام بسته شدن سهم برای افزایش سرمایه، سهامدار شرکت باشند، به میزان سهامی که در اختیار دارند و درصد افزایش سرمایه شرکت، تعداد مشخصی حق تقدم سهام دریافت می کنند.

نحوه استفاده از حق تقدم‌ها

بعد از افزایش سرمایه و تقسیم سهام حق تقدم بین سهامداران، در یک بازه زمانی دو ماهه (مهلت پذیره نویسی) امکان معامله حق تقدم در بورس وجود دارد. سهام حق تقدم به پرتفوی سهامداران کنونی شرکت اضافه می شود. سهامداران می‌توانند یکی از دو اقدام زیر را در خصوص حق تقدم سهام خود انجام دهند :

• سهامدارانی که قصد شرکت در افزایش سرمایه را دارند، مبلغ اسمی حق تقدم (اصولا ۱۰۰ تومان) را پرداخت کرده و با ارایه مدارک لازم به شرکت، حق تقدم خود را به سهم تبدیل می‌کنند.
• کسانی که قصد شرکت در افزایش سرمایه را ندارند، می‌توانند سهام حق تقدم خود را در این بازه زمانی دو ماهه بفروشند.

بعد از بازگشایی نماد پس از افزایش سرمایه، در سایت کدال، ما می توانیم با جستجوی نماد مورد‌نظر، اطلاعیه ای تحت عنوان (مهلت استفاده از حق تقدم) مشاهده کنید. در این اطلاعیه، شرکت نام شعبه بانک و شماره حساب شرکت را برای واریز مبالغ مربوط به حق تقدم و مهلت استفاده از حق تقدم را که اصولا دو ماه پس از بازگشایی نماد حق تقدم سهم است، منتشر می کند. برای پرداخت مبلغ اسمی، سهامداری که می خواهد در افزایش سرمایه شرکت کند، تا انتهای تاریخی که در اطلاعیه شرکت منتشر شده، زمان دارد که به ازای هر عدد برگه حق تقدم، مبلغ ارزش اسمی سهم یا همان ۱۰۰ تومان را به حساب اعلام شده شرکت، با شناسه واریز کد ملی دارنده حق تقدم سهام واریز کند و فیش واریزی را به همراه گواهی حق تقدم سهم برای شرکت ارسال کند. در بعضی مواقع ممکن است شرکت مقداری سود نقدی تصویب کرده باشد که هنوز بین سهامدارن تقسیم نشده است و در عین حال شرکت از محل مطالبات حال شده و آورده نقدی اقدام به افزایش سرمایه کند و نماد حق تقدم به پرتفوی شما اضافه شود. در این صورت، با استفاده از راه هایی که شرکت تعیین می کند، می‌توانیم مشخص کنیم که قصد داریم سود نقدی خود را تمام و کمال از شرکت دریافت کنیم یا اینکه
قصد داریم میزانی از آن را برای پرداخت مبلغ اسمی تبدیل حق تقدم سهام به نماد اصلی استفاده کنیم.

نماد حق تقدم سهام

نماد حق تقدم یک سهم، از اضافه شدن حرف (ح) در انتهای نماد اصلی ایجاد می‌شود. مثلا نماد (فولادح) در واقع نماد مربوط به حق تقدم‌ خرید سهام (فولاد) است. یا مثلا (کچادح) نماد مربوط به حق تقدم خرید سهام (کچاد) می‌باشد.

میزان دامنه نوسان حق تقدم‌ها

دامنه نوسان حق تقدم خرید سهام در شرکت های بورسی ۱۰ درصد و در شرکت های فرابورسی به مانند دامنه نوسان شرکت مذکور است. البته این قوانین ممکن است در دوره های زمانی مختلف دستخوش تغییراتی شوند.

نحوه محاسبه میزان تخصیص حق تقدم‌ها

تعداد حق تقدمی‌ که به سهامداران تخصیص پیدا می‌کند، با توجه به درصد افزایش سرمایه و نیز تعداد فعلی سهام مشخص می‌شود که فرمول محاسبه آنها به شرح زیر است :

قیمت نماد حق تقدم سهم با بازگشایی می‌تواند کم یا زیاد بشود. ابن نکته هم قابل ذکر است که نحوه معامله حق تقدم همانند نماد اصلی سهم است و تفاوتی ندارد.

دلیل جذابیت حق تقدم‌ها

جذابیت حق تقدم برای سهامداران از تفاوت قیمت اسمی سهام و قیمت بازاری آن سرچشمه می گیرد. به طوری که ممکن است سهام شرکت X، ۲۰۰ تومان به ازای هر سهم در بازار بورس خرید و فروش شود و سهامداران شرکت که حق تقدم خرید سهام جدید شرکت مذکور را دارند می‌توانند با پرداخت مبلغ اسمی سهم که ۱۰۰ تومان می باشد در واقع ۱۰۰ تومان سود به ازای هر سهم کسب کنند.

مزایای حق تقدم

۱. مزایای عرضه حق تقدم برای سهامداران

• انتشار سهام جدید به قیمت پایین، قیمت بازار سهام را کاهش می‌دهد. اما اگر سهامداران حق خرید خود را استفاده کنند، زیانی از این لحاظ به آن‌ها وارد نخواهد شد.
• حق تقدم باعث حفظ تاثیرگذاری سهامداران فعلی بر روی مدیریت و تصمیمات شرکت، از طریق حق رای در مجامع می‌شود.

۲. مزایای عرضه حق تقدم برای شرکت

• عرضه حق تقدم باعث کاهش قیمت و از همین رو موجب افزایش تقاضا برای سهام شرکت می‌شود.
• به علت پایین بودن قیمت خرید حق تقدم، سهامداران از این قیمت استقبال کرده و باعث جذب سرمایه بیشتری برای شرکت می‌شود.
• انتشار حق تقدم، باعث کاهش نسبت اهرمی و افزایش ظرفیت استقراض شرکت خواهد شد.
• تامین مالی از طریق فروش حق تقدم نسبت به فروش سهام عادی، هزینه بسیار کمتری دارد.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم هر آنچه که درباره حق تقدم سهام باید دانست را به طور جامع و مفید برایتان بیان کنیم، شما هم با توجه به تحلیل و ارزیابی خود از وضعیت سهام شرکت و شرایط بازار میتوانید به مبادله حق تقدم ها و یا تبدیل آنها به سهم بپردازید.
از همه شما ،همراهان گرامی مدرسه بورس سپاسگزاریم که تا پایان این مقاله با ما همراه بودید. بسیار خوشحال می‌شویم اگر درخواست ها و پیشنهادات و انتقادات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.