اطلاعات کامل درباره تفاوت بازار بورس و فرابورس

ما فعالان بازار سرمایه، با اصطلاحات بسیاری سروکار داریم که بورس  و فرابورس از پرکاربردترین و آشناترین این اصطلاحات هستند.به طور قطع یکی از سوالاتی که افراد تازه وارد به بازارهای مالی با آن مواجهه هستند فرق بین این دو اصطلاح است. بازار بورس و فرابورس دو مورد از بازارهای مالی در ایران هستند که در آنها سهام شرکت های سهامی عام به متقاضیان خرید آنها عرضه می‌شود.پس تا پایان این مقاله با مدرسه بورس همراه باشید تا به طور کامل و شفاف تفاوت بازار بورس و فرابورس شناخت پیدا کنید.

بازار بورس چیست؟

بورس به تنهایی یک کلمه فرانسوی است که به معنای محل مبادله اوراق بهادار یا همان سهام است. معادل انگلیسی این کلمه (Stock Exchange) است.در ایران چهار بازار بزرگ زیر مجموعه نهاد بورساوراق بهادار هستند که در ادامه با انها بیشتر آشنا می‌شویم.

انواع بورس در ایران کدام اند؟

انواع بازار بورس در ایران  به شرح زیر می باشد:

۱)بورس اوراق بهادار تهران :

نخستین و کهن ترین بورس ایران است که در آن سرمایه گذاران به خرید و فروش سهام شرکت های بزرگ میپردازند.

۲) فرابورس :

دومین بورس بزرگ کشورمان است و شرکت هایی که شرایط و استانداردهای پذیرش در بورس اوراق بهادار را ندارند اما شرایط شان مطابق فرابورس است ،سهام شان در این بازار مبادله میشود.
بازار فرابورس، خود نیز شامل چندین زیر مجموعه است که در ادامه با آنها آشنا میشویم.

۳)بورس کالا :

این بورس با هدف تسهیل مبادله کالاها ، حقیقی شدن قیمت ها و حذف واسطه ها و دلالان در عرضه پاره ای از کالاها ایجاد گردیده و درحال حاضر محصولات پتروشیمی، محصولات کشاورزی، محصولات فلزی،تعدادی خودرو و پاره ای از قراردادهای مالی مبادله می گردد.

۴)بورس انرژی :

این بورس شباهت بسیاری به بورس کالا دارد با این تفاوت که به طور ویژه و خاص به خرید و فروش سوخت و دیگر حامل های انرژی اختصاص یافته.

بازار فرابورس چیست؟

دومین بورس بزرگ کشورمان است و شرکت هایی که شرایط و استانداردهای پذیرش در بورس اوراق بهادار را ندارند اما شرایط آنها مطابق فرابورس است ،سهام شان در این بازار مبادله میشود. بازار فرابورس، خود نیز شامل چندین زیر مجموعه است که در ادامه با آنها آشنا میشویم.
نکته مهم این است که شرایط پذیرش در فرابورس راحت تر است و با سرعت بیشتر و سخت گیری کمتری نسبت به بورس اقدام به پذیرش شرکت ها میکند.

بازارهای زیرمجموعه بازار فرابورس

۱)بازار اول و بازار دوم :

بازار اولیه (primary market) زمانی شکل می‌گیرد که دارایی برای اولین بار مورد معامله قرار می‌گیرد. به‌عبارتی بازاری که در آن سهام شرکت‌ها برای اولین بار عرضه و فروخته می‌شود، بازار اولیه نام دارد. در این بازار شرکت‌ها به‌طور مستقیم سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند که این کار در قالب پذیره‌نویسی صورت می‌گیرد.
دارایی‌هایی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرارگرفته است(مرحله پذیره‌نویسی)، برای معامله‌های بعدی و مجدد، نیاز به بازار ثانویه(secondary market)دارد. مثلاً اگر فردی که سهام شرکتی را در مرحله پذیره‌نویسی خریداری کرده و اکنون قصد فروش این سهم به سایر سرمایه‌گذاران بازار را دارد، باید به بازار ثانویه مراجعه کرده و اقدام به فروش سهم خود کند. پس می‌توان گفت که تمامی معاملات سهام در بازار بورس، جزء معاملات بازار ثانویه هستند و در این بازار، اوراق بهادار میان معامله گران مبادله می‌شود و شرکت در آن نقشی ندارد.

۲)بازارهای پایه(بازار پایه زرد،نارنجی،قرمز) :

بازار پایه فرابورس خود به سه قسمت تقسیم می‌شود: تابلو پایه زرد، تابلو پایه نارنجی و تابلو پایه قرمز. در کنار نام هر نماد معاملاتی در تابلوهای رنگی بازار پایه، یکی از ۶ عنوان لغو پذیرش شده ، قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، انحلال ، ورشکستگی ، عدم اظهار نظر و اظهار نظر مردود درج شده است.

لغو پذیرش شده : شرکت‌هایی که پیشتر در یکی از بازارهای اصلی بورس یا فرابورس حضور داشته اما به دلیل عدم رعایت استانداردهای پذیرش، لغو پذیرش شده و به بازار پایه انتقال داده شدند.
قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور : شرکت‌هایی که در آن‌‌ها بر اساس ماده ۳۶ قانون احکام دایمی برنامه‌های توسعه کشور مصوب ۱۶/۰۱/۱۳۹۶ ناشران موظف به انتشار اطلاعات و اسناد مالی موثر باشند.
انحلال : شرکت‌هایی که تمامی فعالیت‌هایشان متوقف شده و موجودیت خود را به طور کامل از دست داده‌اند.
ورشکستگی : شرکت‌هایی که بر اساس زیان‌های وارده قادر به پرداخت قرض های خود نباشند.
عدم اظهار نظر : شرکت‌هایی که در آن‌ها حسابرس به دلیل وجود محدودیت قابل ملاحظه در دامنه رسیدگی (یا وجود شبهه عمده) قادر به اظهار نظر درباره مطلوبیت  و مساعدت صورت‌های مالی نباشد.
اظهار نظر مردود : شرکت‌هایی که در آن‌ها حسابرس نقص‌های صورت‌های مالی را چنان با اهمیت ببیند که کلیت صورت‌های مالی از نظر حسابرس گمراه کننده باشند.

عمده‌ترین تفاوت معاملات نمادها

عمده‌ترین تفاوت معاملات نمادهای تابلوهای مختلف بازار پایه فرابورس ایران، دامنه نوسان آن‌هاست. در حال حاضر، دامنه نوسان نمادهای تابلوی پایه زرد، ۳ درصد، تابلو پایه نارنجی، ۲ درصد و تابلو پایه قرمز، ۱ درصد میباشند.

۳)بازار ابزاری های نوین مالی :

مطابق با دستورالعمل پذيرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ايران، کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم که به تایید شورای عالی بورس رسیده‌اند و بنا به اعلام آن، مشمول ثبت یا معاف از ثبت نزد سازمان بورس تشخیص داده شده‌اند، قابل پذیرش در بازار ابزارهای نوین مالی است. انواع اوراق مشارکت، گواهی سرمایه‌گذاری و صکوک(اوراق اسلامی) که ویژگی‌های معینی دارند، در این بازار معامله می‌شود.

۴)بازار SME (شرکت های کوچک و متوسط) :

SME مخفف عبارت Small and Medium-sized Enterprises ، به معنای بنگاه های کوچک و متوسط است. این بازار تشکیل شده از دو تابلوی رشد و دانش بنیان است. براساس داده های منتشر شده توسط بانک جهانی ، بنگاه ها را میتوان به سه دسته خرد،کوچک،متوسط تقسیم بندی کرد.

مزایای پذیرش شرکت ها در بازار فرابورس

1. تسهیل و تسریع تامین مالی : بانک‌ها شرکت‌های فعال در فرابورس را به عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات می‌پذیرند. بنابراین، شرکت‌های فرابورس می‌توانند از این طریق برای دریافت تسهیلات دست به کار شوند. همچنین، این دسته شرکت ها می‌توانند از تأمین مالی از طرف سهامداران برخوردار شوند.
2. بهره مندی از معافیت های مالی درنظر گرفته شده : شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس از تسویه ۱۰ درصد مالیات معاف هستند که این مزیت به طور مستقیم متوجه سهامداران می‌شود.
3.  افزایش اعتبار به دلیل عضویت در این بازار و شفافیت بیشتر وضعیت مالی بنگاه

وبسایت فرابورس ایران

وبسایت شرکت فرابورس ایران به نشانی www.ifb.ir علاوه بر در اختیار قرار دادن اطلاعات با اهمیتی درباره خود این شرکت و خدمات آن، معلومات جامعی از شرکت‌های پذیرفته‌شده در این بازار را به اطلاع سرمایه‌گذاران می‌رساند.

تفاوت فرایند پذیرش شرکت ها در بازار بورس و فرابورس

البته استانداردها و شرایط بورس و فرابورس محدود به موارد ذکر شده در تصویر نیست و پارامترهای دیگری نیز از جمله حداقل سهام شناور، حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه، داشتن یا نداشتن زیان انباشته، نسبت حقوق سهامداران و همچنین میزان سودسازی در تقسیم بندی رتبه آن شرکت تاثیر  به سزایی دارد.

کدام بهتر است بورس یا فرابورس

انتخاب بین این دو بازار ، انتخابی مهم است. شفافیت صورت‌های مالی و اطلاع رسانی شرکت‌ها و پیوستگی گزارشات مالی در شرکت‌های فعال در بازار بورس و برگزاری مرتب و منظم مجامع در شرکت‌های بازار اول بورس، بهتر از شرکت‌های فرابورسی در رده‌های مختلف است. اما همه این‌ها دلیل نمی شود که ما صدها شرکت فعال در بازار فرابورس را نادیده بگیریم و به آنها توجهی نداشته باشیم ؛ چرا که همین شرکت‌های فرابورسی، با بهبود اوضاع و تنظیم  دقیق تر صورت‌های مالی و افزایش سودآوری، زمینه لازم برای ارتقا رتبه و مقام در بازار سرمایه را بدست می‌آورند و به بازار اول بورس انتقال داده میشوند.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم فرق بین بازار بورس و فرابورس را با جزییات کامل برای شما شرح دهیم. در نهایت این به شما بستگی دارد که با توجه به دانش اقتصادی و سرمایه گذاری خودتان در شرکت های کدام بازار اقدام به سرمایه گذاری میکنید. پس همیشه به دنبال آموزش با کیفیت باشید.از همه شما ،همراهان گرامی مدرسه بورس سپاسگذاریم که تا پایان این مقاله با ما همراه بودید. بسیار خوشحال میشویم اگر درخواست ها و پیشنهادات و انتقادات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
شما میتوانید با شرکت در دوره جامع نوابغ بورس و سرمایه گذاری هر انچه که برای تبدیل شدن به یک سرمایه گذار حرفه ای لازم دارید بدست اورید.