صندوق های سرمایه گذاری بورس
افراد بسیاری هستند که از زمان کافی برای یادگیری کامل بازار بورس و صرف کردن آن برای تحلیل و بررسی بازار برخوردار نیستند، این افراد میتوانند از روش غیر مستقیم سرمایه گذاری بهره ببرند؛ این روش همان سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری و سبدگردان هاست. صندوق های سرمایه گذاری نهاد هایی هستند که در آن سرمایه شما توسط افراد حرفه ای و باتجربه مدیریت و سرمایه گذاری میشود. در این مقاله قصد داریم اطلاعات کاملی درباره صندوق های سرمایه گذاری بورس ارایه دهیم، پس تا پایان مقاله با مدرسه بورس همراه باشید.
صندوق سرمایه گذاری چیست؟
صندوق های سرمایه گذاری که عمدتا توسط شرکت ها کارگزاری و حتی بانک ها تاسیس میشوند دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار هستند. این صندوق ها درواقع به جمع آوری سرمایه های خرد و کلان افراد میپردازند و آنها را در دارایی های مختلفی مثل سهام، سپرده های بانکی، انواع اوراق و دیگر دارایی ها سرمایه گذاری میکنند. این صندوق ها انواع مختلفی دارند که هر کدام بازدهی و میزان ریسک متفاوتی دارند.
انواع صندوق های سرمایه گذاری کدام اند؟
براساس ترکیب دارایی صندوق
صندوق های سرمایه گذاری بر اساس ترکیب دارایی صندوق شامل صندوق سرمایه گذاری در سهام، صندوق سرمایه گذاری در سهام و صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت می باشد. در زیر با آنها آشنا می شوید.
صندوق سرمایه گذاری در سهام
صندوق های سهامی، همانطور که از نامشان پیداست پورتفویی با تعداد و وزن بالایی از سهام دارند و ریسک این صندوق ها به مراتب بیشتر از صندوق های درآمد ثابت بوده و متناسب با این ریسک میزان بازدهی بالاتری هم نسبت به این صندوق ها خواهد داشت. بدیهی است که احتمال تحقق زیان و کم شدن قیمت واحد های این صندوق ها متناسب با سهام پورتفوی آن ها وجود دارد و میتوانند سرمایه گذاران خود را متضرر کنند. ۷۰ درصد دارایی این صندوق‌ها از سهام تشکیل میشود.
صندوق سرمایه گذاری مختلط
صندوق های مختلط، مخلوطی از دو نوع صندوق قبلی یعنی درامد ثابت و سهامی هستند. در واقع حداقل ۴۰ درصد از دارایی این صندوق‌ها را سهام، ۴۰ درصد را اوراق با درآمد ثابت و ۲۰ درصد باقی‌مانده را از بین سهام یا اوراق برمیگزینند. در نتیجه میزان ریسک این صندوق ها از صندوق های درآمد ثابت بیشتر و از صندوق های سهامی ، کمتر است.
صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
بخش اعظمی از پرتفوی این صندوق ها از اوراق با درآمد ثابت تشکیل شده و به همین دلیل سرمایه گذاری در این صندوق ها بدون ریسک بوده. بازدهی سالانه این صندوق ها در بیشتر مواقع چند درصد بیشتر از بازدهی سپرده های بانکی است. در صندوق درآمد ثابت حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌ها متشکل از اوراق مشارکت بانکی، سپرده بانکی و سایر اوراق با درآمد ثابت مانند اوراق خزانه هستند.
براساس روش انجام معاملات
صندوق های سرمایه گذاری بر اساس روش انجام معاملات شامل صندوق قابل معامله در بورس (ETF) ، صندوق مبتنی بر صدور و ابطال می باشد.
صندوق قابل معامله در بورس (ETF)
ETF کوتاه شده عبارت (Exchange Traded Fund) است، که به معنای صندوق هایی است که در بازار سرمایه میتوان واحد های سرمایه گذاری آنهار را مبادله کرد که در کشور ما به آنها صندوق های قابل معامله در بورس میگویند.
صندوق مبتنی بر صدور و ابطال
برای معامله واحد های این نوع صندوق ها هم روش حضوری و هم غیر حضوری را میتوانید استفاده کنید که برای اطلاعات بیشتر باید به سایت صندوق موردنظر مراجعه کنید.
ابطال واحد های صندوق ها
قیمت ابطال هر واحد سرمایه‌گذاری، بر مبنای قیمت ابطال روز بعد از ارائه درخواست ابطال، محاسبه میشود. یعنی اگر شما امروز درخواست ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری خود را به بخش پذیرش صندوق اعلام کنید، واحدهای شما به قیمت فردا محاسبه خواهد شد. یکی از هزینه‌های موجود در صندوق‌ها که متوجه سرمایه‌گذار است، هزینه ابطال است. هزینه ابطال هم میتواند ثابت باشد و هم متغیر؛ هزینه ثابت برای ابطال هر گواهی سرمایه‌گذاری ۲۰۰۰۰ ریال است. اما هزینه متغیر ابطال طبق جدول زیر و بر اساس فاصله زمانی میان تاریخ صدور و تاریخ ابطال محاسبه میشود.
| فاصله زمانی | مقدار هزینه متغیر ابطال |
| کمتر از ۷ روز از تاریخ صدور | ۵٪ از قیمت ابطال |
| بین ۷ تا ۱۵ روز از تاریخ صدور | ۴٪ از قیمت ابطال |
| بین ۱۵ تا ۳۰ روز از تاریخ صدور | ۳٪ از قیمت ابطال |
| بین ۳۰ تا ۶۰ روز از تاریخ صدور | ۲٪ از قیمت ابطال |
| بین ۶۰ تا ۹۰ روز از تاریخ صدور | ۱٪ از قیمت ابطال |
بازدهی صندوق های سرمایه گذاری
با توجه به دارایی های گوناگون این صندوق ها و ماهیت آنها ،میزان بازدهی شان متفاوت است.بازدهی صندوق های درآمد ثابت نزدیک یا حتی کمی بیشتر از سپرده بانکی ؛بازدهی صندوق های سهامی نزدیک به شاخص کل و سهام ؛بازدهی صندوق های مختلط هم عددی بین بازدهی صندوق های درآمد ثابت و سهامی است.
مزایای سرمایه گذاری در صندوق ها
- شفافیت : از آنجایی که این صندوق ها تحت نظارت سازمان بورس هستند، از شفافیت اطلاعاتی بالایی برخوردار هستند؛ از این رو سرمایه گذاران میتوانند با اطمینان بیشتری اقدام به سرمایه گذاری در آن کنند.
- تنوع دارایی ها : صندوق های سرمایه گذاری به دلیل اینکه سرمایه زیادی را جمع آوری میکنند، امکان سرمایه گذاری در دارایی های گوناگون با ریسک های متفاوت برای آنها امکان پذیر میشود. این متنوع سازی دارایی ها در بلندت مدت کمک شایانی به کاهش ریسک سرمایه گذاری میکند و به سبد دارایی دوام می بخشد.
- نقدشوندگی بالا : صندوق های سرمایه گذاری از قابلیت نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند؛ به ویژه اگر صندوق دارای یک ضامن نقدشوندگی قابل اطمینان برخوردار باشد. البته صندوق های قابل معامله (ETF) دارای ضامن نقدشوندگی نیستند اما به دلیل اینکه در بورس معامله میشوند از نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند.
- استفاده بهینه از زمان : یقینا صندوق های سرمایه گذاری یکی از بهترین گزینه ها برای افرادی است که زمان کافی و تخصص لازم برای تحلیل بازار را ندارند و با سرمایه گذاری در این صندوق ها از هدر رفتن وقت خود جلوگیری میکنند.
- تنوع در تعداد صندوق ها : خوشبختانه در حال حاضر تعداد کثیری از انواع گوناگون صندوق های سرمایه گذاری در بورس فعالیت میکنند و این تنوع باعث میشود که سرمایه گذاران با توجه به معیار ها و تحلیل های خود بتوانند از میان گزینه های متعدد بهترین را انتخاب کنند.
- تسهیل فرایند سرمایه گذاری : سرمایه گذاری در این صندوق ها که نوعی سرمایه گذاری غیرمستقیم است؛ شما را از هیجانات و تنش های بازار دور میکند و همین امر روند سرمایه گذاری را راحت میکند و همچنین فرایند خرید و فروش واحد های صندوق های سرمایه گذاری به ویژه صندوق های قابل معامله در بورس (ETF) بسیار آسان است و با سرعت بالا انجام میشود.
روش مقایسه صندوق های سرمایه گذاری
برای مقایسه عملکرد صندوق ها میتوانید به سایت www.fipiran.ir مراجعه کنید و در قسمت فهرست صندوق های سرمایه گذاری انواع صندوق ها، بازدهی آنها در بازه های زمان مختلف، میزان ارزش خالص دارایی آنها، قیمت صدور وابطال و سایر موارد را مشاهده و با یکدیگر مقایسه کنید. البته باید با دقت بالا مقایسه کنید؛ برای مثال اگر بازدهی صندوقی در بازه زمانی یکساله بیشتر از دیگر صندوق ها بود به این معنا نیست که در سال بعدی هم بیشتر از دیگر صندوق ها بازدهی داشته باشد و پارامتر های دیگری از جمله شرایط بازار و … باید بررسی شوند.
میزان کارمزد انواع صندوق های سرمایه گذاری
برای خریدوفروش این واحدها لازم است کارمزدهایی پرداخت شود. این کارمزد بسته به نوع واحد و همچنین نوع صندوق متفاوت است. بر این اساس :
خرید و فروش واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری غیرقابل معامله در بورس با توجه به نوع صندوق میتواند متفاوت باشد. برای کسب اطلاعات از میزان کارمزدهای صندوق ها باید امید نامه و اساسنامه صندوق را مطالعه کنید.
با توجه به این که معامله واحد های این صندوق ها قانون(توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی)،مشمول مالیات نمیشود؛کارمزد معاملات صندوق های قابل معامله در بورس (ETF) به شرح زیر است :
کارمزد معاملات صندوق های در سهام
- کارمزد خرید : ۰.۱۱۶ درصد
- کارمزد فروش : ۰.۱۱۸۷۵ درصد
کارمزد معاملات صندوق های مختلط
- کارمزد خرید : ۰.۰۶۰۷۵ درصد
- کارمزد فروش : ۰.۰۶۶۱۲۵ درصد
کارمزد معاملات صندوق های درآمد ثابت
- کارمزد خرید : ۰.۰۱۸۷۵ درصد
- کارمزد فروش : ۰.۰۱۸۷۵ درصد
اصطلاحات رایج در صندوق های سرمایه گذاری
واحد های سرمایه گذاری (Units) :
صندوق های سرمایه گذاری پس از جمع‌آوری سرمایه‌های خرد و کلان، موظف‌‌اند مجموع دارایی خود را به واحدهای مساوی تقسیم کنند. مثلا اگر صندوق x دارایی معادل ۱ میلیارد تومان داشته باشد، این دارایی به صورت مساوی بین ۱۰ هزار واحد و هر کدام به ارزش ۱۰۰ هزار تومان تقسیم میشود. این واحد ها، یونیت (Unit) نام دارد.
تعداد واحدها * ارزش هر واحد = مجموع دارایی صندوق
ارزش خالص دارایی (NAV) :
یکی از پرکاربردترین اصطلاحاتی که مربوط به حوزه صندوق های سرمايه گذاری است؛ ارزش خالص دارایی (Net Asset Value) نام دارد. در سایت مربوط به هر صندوق، به صورت روزانه سه نوع ارزش خالص دارایی گزارش میشود.
NAV صدور
ارزش هر واحد صندوق را نشان می‌دهد. در حقیقت مبلغی است که باید در ازای خرید هر واحد در صندوق های مبتنی بر صدور و ابطال، پرداخت شود.
NAV ابطال
مبلغی است که پس از خروج از سرمایه گذاری در صندوق های مبتنی بر صدور و ابطال به ازای هر واحد به سرمایه گذار پرداخت میشود.
NAV آماری
در شرایط مشخصی مانند ایجاد صف فروش سنگین بر روی برخی از دارایی‌های صندوق برای مدت طولانی، مدیران صندوق‌ها این توانایی را دارند تا قیمت برخی از سهم‌های موجود در سبد سرمايه گذاری خود را تعدیل کنند. به ارزش خالص دارایی گزارش‌شده در این حالت NAV آماری میگویند.
صدور و ابطال
در معاملات سهام از کلمه خرید و فروش برای نوع معامله استفاده میشود اما در معاملات صندوق های سرمایه گذاری واژه های صدور (در زمان خرید) و ابطال (در زمان فروش) را به کار می‌بریم.
پذیره نویسی
پیش از شروع کار یک صندوق، سرمایه‌گذارانی که تمایل به خرید واحدهای آن را دارند، با تکمیل فرم پذیره نویسی و ارایه آن (به همراه سایر مدارک مورد نیاز) به مدیر صندوق، میتوانند اقدام به سرمایه‌گذاری از طریق پذیره‌نویسی در صندوق مورد نظر کنند. درواقع میتوان گفت که پذیره نویسی نوعی پیش خرید است که قبل از شروع معاملات واحد های یک صندوق به صورت عمومی انجام میشود.
ضامن نقدشوندگی
ضامن نقدشوندگی همانطور که از نام آن پیدا است، تضمین‌کننده نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق است. البته ضامن نقدشوندگی یک رکن اختیاری در صندوق های سرمایه گذاری است که در بعضی صندوق های سهامی مشاهده نمیشود. همچنین در بعضی از صندوق‌ها (در سهام یا با درآمد ثابت)، ضمانت دیگری به منظور پرداخت اصل سرمایه، حداقل سود برای دوره مشخص یا سود دوره‌ای وجود دارد.
ریسک صندوق‌های در سهام
همانطور که در پیش از این بیان شد، صندوق‌های سرمایه گذاری در سهام حداقل ۷۰ درصد منابع مالی خود را در سهام شرکتها سرمایه گذاری میکنند؛ بنابراین سرمایه گذاری در این صندوق‌ها در مقایسه با صندوق‌های درآمد ثابت و مختلط بیشتر و همچنین احتمال کسب بازدهی بالاتر در این نوع صندوق‌ها نیز بیشتر است. برای بررسی ریسک صندوق‌ها به بتای صندوق توجه کنید. در شکل بالا آخرین ستون سمت چپ نشان دهنده بتای صندوق می‌باشد. صندوق‌های با بتای بین نیم و یک دارای ریسک معقولی می باشند. صندوق‌های دارای بتای بالای یک پرریسک و زیر نیم هم کم ریسک می‌باشند.
سرمایه گذاری در «صندوق‌های در سهام» مناسب افرادی است که دارای قدرت ریسک پذیری بالاتری هستند. در این صندوق‌ها باید دید بلندمدت به سرمایه گذاری خود داشته باشیم و بیشتر مناسب علاقه مندان به سرمایه گذاری بلند مدت می‌باشد. این صندوق‌ها همچنین برای افرادی که تخصص و یا فرصت کافی برای سرمایه‌گذاری در بورس را ندارند نیز مناسب است.
سوددهی صندوق‌های سرمایه گذاری
با گذشت زمان هرچه عملکرد صندوق موفق‌تر باشد ارزش دارایی‌های صندوق رشد میکند که در نتیجه آن ارزش هر واحد آن صندوق (NAV) هم افزایش پیدا میکند و در مقابل اگر صندوق عملکرد مناسبی نداشته باشد، ممکن است ارزش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق رشد مناسبی نداشته و حتی کاهش هم داشته باشد.
سخن آخر
صندوق های سرمایه گذاری یکی از بهترین انتخاب ها برای سرمایه گذاری است و هر فردی با هر پیش زمینه شغلی و تحصیلی و حتی با سرمایه ای اندک امکان بهره مندی از این صندوق ها را داراست. در این مقاله سعی کردیم هر آنچه که درباره صندوق های سرمایه گذاری باید دانست را برایتان به صورت شفاف و جامع بیان کنیم.از همه شما ،همراهان گرامی مدرسه بورس سپاسگذاریم که تا پایان این مقاله با ما همراه بودید. بسیار خوشحال میشویم اگر درخواست ها و پیشنهادات و انتقادات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. همچنین در صورت تمایل به داشتن اطلاعات تکمیلی در صفحه آپارات مدرسه بورس ویدئوی مربوط به «همه چیز درباره صندوق های سرمایه گذاری در سهام» را مشاهده کنید.
شما میتوانید با شرکت در دوره جامع نوابغ بورس و سرمایه گذاری هر انچه که برای تبدیل شدن به یک سرمایه گذار حرفه ای لازم دارید بدست اورید.
3 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
بسیار جامع و کاربدی بود
عالی بود
ممنونم خداروشکر